KİM KORKAR SHAKESPEARE ‘DEN

Ne zaman karşılaşsam sayfalarını hızla çevirip bir iki cümle okumadan geçemediğim ama yazarları gözümü korkuttuğundan bir türlü cesaret edip alamadığım, okuyamadığım kitaplar vardır. Shakespeare'in oyunları meselâ, yüzlerce belki binlerce yorumu vardır onların. Yazar için ne mutlu ancak okuyucu için de aynı oranda ürkütücü. Kılavuz kitaplar eşliğinde okumak istemediğimden, Shakespeare'in yazdıklarından bihaber kalmakla, Macbeth'i alıp, içinde debelendikten sonra tek bir mana bulamadan kapağını kapatmak!

Hangisi daha utanç verici olur sorusuyla otuz beş yaş sınırına biraz kala, Virginia Woolf'un bir makalesinde adına rastladığım Charles Lamb için kimdir bu adam araştırması yaparken keşfettiğim, çocuklara yönelik hazırlandığı özellikle belirtilen Tales From Shakespeare'i kurtarıcı gibi görmüş olmam şaşırtıcı gelmez sanırım. Bir anda Charles Lamb'i ikinci plana itip ya şimdi ya da hiç diyerek Shakespeare'in yirmi oyununun hikâyeleştirildiği kitaptan, üstelik bir de resimli versiyonunu bulduktan sonra, kendime başkaca mazeret yaratmadan Othello'yu okumaya niyetlensem de konumuz Shakespeare olduğundan genelde çabucak geçtiğim önsözden başlamaya karar verdim.

Kitap, Shakespeare'e giriş niteliğindeymiş, trajediler hikâyeleştirilirken onun kelimeleri kullanılmış, diyaloglara eklenmesi gereken kelimeler de yine o dönemden seçilmiş. Komedilerde ise düz yazının biçimsel özelliklerinden çok gençler düşünülerek diyaloglar özgür bırakılmış, Shakespeare'in kelimelerine mümkün olduğunca sadık kalınmış. "o dedi", "bu dedi" gibi şeyler gençlerin kulağına bıktırıcı gelirse onlar üzülmemeliymişler çünkü bu bir kaç ipucu ilerde onları bekleyen büyük hazineyi önceden tatmalarını sağlayacakmış.

Shakespeare'in her yerde bahsedilen şu muhteşem kelimelerini okurken aynı zamanda ana temayı da anlayabilecek olmak iyi bir başlangıç sayılırdı. Büyük hazineye adım adım yaklaşıyordum. Heyecanla önsöze devam ettim.

Her çocuk tarafından kolayca okunabilmesi istense de konuları itibariyle bu bazen zor bir görevmiş çünkü kadınların ve erkeklerin tarihini genç beyinlere tanıdık terimlerle anlatabilmek kolay iş değilmiş. Genç erkekler, kızlara göre çok daha erken yaşlardan itibaren babalarının kütüphanesini kullanmak için izinli olduklarından ve dolayısıyla kız kardeşlerine bu erkekçe kitaplara bakma izni verilmeden çok önce Shakespeare'in en iyi sahnelerini ezbere bildiklerinden, yazar, hikâyeleri onlara önermek yerine, kız kardeşlerinin bazı güç bölümleri anlamalarını kolaylaştırmak için bu genç centilmenlerin nazik yardımlarını talep ediyormuş. Ve güçlüklerin üstesinden gelmesine yardım ederken belki onlar hikâyelerin içinden beğendikleri bazı bölümleri (genç bir kız kardeşin kulakları için uygun, dikkatle seçilmiş olanları) okurlarmış ve kız kardeşler mükemmel olmayan bu özetlerin birinden hikâyenin geneli hakkında fikir sahibi olabilir, anlayıp zevk alabilirmiş. Kitabın, küçük kızların, oyunların tümünü okuyacak kadar büyümeyi dilemelerinden (ki bu tür bir dilek ne huysuzluk ne de mantıksızlık etmekmiş) başka bir negatif etkisi olmayacağı umuluyormuş. Sonuç olarak "genç bayanlar" bu kitabın başlıca yazılma amacıymış.

Tekrar tekrar okuduğum önsözün, fazlaca mütevazi bir sesle yazıldığını düşünürken, kitabın hazırlanma amacının öncelikle "genç bayanlar" olduğu açıklamasıyla, yirmi birinci yüzyılda, kendi kütüphaneme sahipken, üstelik önsözde bahsedilen yaş sınırını da çoktan geçmişken beni Shakespeare okumaktan alıkoyan yetersizlik hissinin nereden bulaştığını ve hangi nedenlerin Charles Lamb'i kadınlara bu türden bir iyilik yapmak zorunda bıraktığını bulmaya çalışıyordum. Her satırdan buram buram yükselen pozitif ayrımcılık kokusunu garipseyerek, Shakespeare okuma telaşıyla pek dikkat etmediğim başlık kısmına geri döndüm.

Hikâyeler iki kişi tarafından yazılmıştı "Charles ve Mary Lamb". 1800' lerde kendi ismini kullanan kadın yazar fikri tuhaf gelse de Tales From Shakespeare çocuk kitabı sayıldığından bir derece makul görülebilirdi. Yine de ben Google'a Mary Lamb yazmadan Othello'yu okumaya başlayamadım. İşte Mary Lamb'in Külkedisi’ni kıskandıracak hayatı hakkında öğrendiklerim.